Η «εκδίκηση» τής Γραμματικής: «ενστερνίζεται από…»!
Άκουσα: «τα μέτρα πρέπει να ενστερνισθούν από μάς τους πολίτες». Λάθος! Το «ενστερνίζομαι» είναι αποθετικό ρήμα και δεν χρησιμοποιείται ως έχει σε παθητική σύνταξη («κάτι ενστερνίζεται από…»). Θα το αναδιατυπώσουμε (θα «γυρίσουμε τη φράση») ώστε να συνταχθεί το ρήμα κανονικά με αντικείμενο:
Σωστό: «τα μέτρα πρέπει να τα ενστερνισθούμε εμείς οι πολίτες»
Γράφω σχετικά στη «Σύγχρονη Σχολική Γραμματική» μου:
Ρήματα που έχουν μόνο μεσοπαθητική φωνή (εργάζομαι, δέχομαι, εκμεταλλεύομαι…)
Αρκετά ρήματα διαθέτουν μόνο τύπους μεσοπαθητικής φωνής (δέχ-ομαι, χρειάζ-ομαι, έρχ-ομαι)∙ δεν απαντούν στην ενεργητική φωνή (δεν υπάρχει *δέχ-ω, *χρειάζ-ω, *έρχ-ω). Τα ρήματα αυτά θεωρήθηκε ότι ἀπέθεντο, απέβαλαν δηλαδή, τρόπον τινά, την ενεργητική φωνή (πράγμα που οδήγησε στην ονομασία αποθετικά ρήματα). Το αξιοσημείωτο είναι ότι τα περισσότερα από αυτά έχουν ενεργητική διάθεση (είναι μεταβατικά ή / και αμετάβατα ρήματα), μολονότι εκφέρονται σε μεσοπαθητική φωνή.
ΠΡΟΣΟΧΗ ! Όσα αποθετικά ρήματα έχουν ενεργητική διάθεση, παίρνουν δηλ. αντικείμενο (π.χ. δέχομαι κάποιον / κάτι, εκμεταλλεύομαι κάποιον / κάτι, περιποιούμαι κάποιον), σχηματίζουν την παθητική τους διάθεση περιφραστικά με τη βοήθεια των ρημάτων είμαι, γίνομαι (αντικείμενο), βρίσκω, έχω, (λόγ.) τυγχάνω κ.λπ. + όνομα:
Όλοι δέχτηκαν τον Γιάννη με ενθουσιασμό → O Γιάννης έγινε δεκτός από όλους με ενθουσιασμό (όχι *Ο Γιάννης δέχτηκε από όλους με ενθουσιασμό)
Εκμεταλλεύονται συστηματικά τους υπαλλήλους τους → Οι υπάλληλοί τους γίνονται αντικείμενο συστηματικής εκμετάλλευσης (όχι *Οι υπάλληλοί τους εκμεταλλεύονται συστηματικά)
Δεν έχουν επεξεργαστεί το υλικό → Το υλικό δεν έχει υποστεί επεξεργασία (όχι *Το υλικό δεν έχει επεξεργαστεί)
Δεν διαπραγματευόμαστε περαιτέρω μείωση τού ποσοστού → Περαιτέρω μείωση τού ποσοστού δεν είναι διαπραγματεύσιμη (όχι *Περαιτέρω μείωση τού ποσοστού δεν διαπραγματεύεται)
Όπου δεν είναι δυνατή η περιφραστική διατύπωση (σε ρήματα όπως ενστερνίζομαι, προοιωνίζομαι, σιχαίνομαι κ.ά.), χρησιμοποιούμε κανονικά το αποθετικό ρήμα σε ενεργητική σύνταξη.