Για πιο προσεγμένα Ελληνικά: μεγεθύνουμε, συνονθύλευμα, τής εκλιπούσης, περνώ τις εξετάσεις
29 Ιουνίου 2020Σύρος – Συριανός – Συρία – Σύριος
29 Ιουνίου 2020Έφυγε από τη ζωή ο μέγας εραστής τού θεάτρου και τής γλώσσας, ο συγγραφέας Πάρις Τακόπουλος.
Όσοι μελετούμε τη γλώσσα καθώς και όσοι έχουν μια ιδιαίτερη ευαισθησία για τη γλώσσα (ασχέτως επαγγέλματος, ιδιότητας, γραμματικής μόρφωσης κ.λπ.) έχουμε γνωρίσει πιθανότατα τον Πάρι Τακόπουλο από τα βιβλία του και τα θεατρικά έργα του στα οποία κύριο χαρακτηριστικό ήταν η ιδιότυπη και βαθύτατα δημιουργική χρήση τής γλώσσας μας.
Αυτό γινόταν με μηχανισμούς που είχε επινοήσει ο Τακόπουλος —συμφυρμό λέξεων ή φράσεων, συνειρμική παραφθορά, παρασύνδεση και παρετυμολογία λέξεων με ανακλήσεις παρεμφερών λέξεων, γραμματικών και συντακτικών τύπων, σημασιολογικών αντιφάσεων— αξιοποιώντας με σατιρικό συνήθως τρόπο όλα τα επίπεδα χρήσεως τής Ελληνικής (αρχαία, καθαρεύουσα, δημοτική, λαϊκή, διαλέκτους, δάνειες λέξεις κ.λπ.). Ίσως να είχε επηρεασθεί και από γνωστές ανάλογες γλωσσοπλαστικές επινοήσεις μεγάλων ξένων συγγραφέων όπως ο Lewis Carrοll (“Jabberwock”), ο James Joyce (“Finnegans Wake”) κ.ά.
Η γλώσσα του είναι μια μορφή υπέρβασης τής συμβατικής γλώσσας, ένας «υπερλεξισμός» που συνδυάζεται με έναν «υπερλογισμό», που δημιουργεί μια νέα μορφή γλώσσας πέρα και υπεράνω των καθιερωμένων γλωσσικών συμβάσεων.
Το πιο χαρακτηριστικό και πρώιμο δείγμα αυτής τής τεχνικής είναι η «Κενή Διαθήκη» τού Πάρι Τακόπουλου που ανέδειξα εκ των πρώτων στο βιβλίο μου «Εισαγωγή στη Θεωρητική Γλωσσολογία». Παραθέτω ένα δείγμα:
‘Πόρω τῶν νυκτῶν. Νυνὶ οὐδέν, πόποι. Περίλυπος ἡ ψυχή του μέχρι ζωῆς….Τὰ ἐντερόσθιά του γρουγρούρισαν. Λέλυσε τὸ ζωνάριο τῶν περισκελετίδων του, καὶ τὸ πανταλύνω του μεσηστιώθηκε.
Ἁπαλῶς, σὰν παλιμπαῖς, περιλυπημένε τὸν δέσμιόν του, ἀπὸ τὴν δουλείαν του ὡς παδέρα ἵνα τιμαωραιοθῆ. Γρ. Ἡ κοιλικεία ἀσθενὴς καὶ τὸ οἰνόπνευμα ἀπειρόθυμον.Τίκιαν σκρίπτουμ δενόταν. Ἠδύνατο λάθρα ἀποβιώσας ἀποδρᾶναι. Μιαοὺ ἐβούλετο. Ἀπ’ τὴ νεκρόπορτα. Τὴ σκάλα τοῦ μιλᾶναι τῶν γαλέων καὶ τῶν δουλιτσινῶν…”