«Σὲ προσκυνῶ, γλώσσα», 114η ΕΚΠΟΜΠΗ (νέα)

114η ΕΚΠΟΜΠΗ (νέα)
Η γλωσσική εκπομπή «Σὲ προσκυνῶ, γλώσσα» (Δ΄Κύκλος: Δομή τής Ν. Ελληνικής) προβάλλεται από τον Τηλεοπτικό Σταθμό τής Βουλής κάθε Σάββατο 19.00-20.00 με επανάληψη την Κυριακή 15.00-16.00.
ΠΡΟΣΟΧΗ Κάθε μέρα 19.00-20.00 προβάλλονται εκπομπές τού Γ΄Κύκλου (Ιστορία τής Ελληνικής).
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ
Πώς ξέρουμε για τα θηλυκά ονόματα σε -α πότε θα τονίσουμε «ημερών» στην λήγουσα και πότε «σελίδων» στην παραλήγουσα; Υπάρχει κανόνας;
→ δεν μετακινούν τον τόνο τους στην ΓΕΝΙΚΗ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΥ θηλυκά σε
-ίδα (σελίδα), -άδα (ομάδα), -τητα (ιδιότητα), -όνα (εικόνα)
σελ-ίδων ομ-άδων ιδιο-τήτων εικ-όνων
ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ
καθαιρώ – καθαίρω
καθ-αιρώ < κατά + αἱρῶ «καταλαμβάνω, κυριεύω» – (καθ)αίρεση
{καθαιρείς… | καθαίρ-εσα} = «εκδιώκω από αξίωμα, από δημόσια θέση σε συγκεκριμένη (κυρ. στρατιωτικού χαρακτήρα) ιεραρχία»
καθαιρέθηκε αξιωματικός /καθαίρεσαν έναν ανώτατο υπάλληλο
καθαίρω ΠΡΟΣΟΧΗ δεν είναι σύνθετο! < *καθαρ-j-ω < καθαρ-ός = «καθαρίζω – εξαγνίζω, απαλλάσσω από ενοχή»
{αόριστος: εκάθαρα, -ες, -ε…}
κάθαρση, καθαρμός, καθαρτικό, καθαρτήριο κ.ά.
―Το νερό είχε τη δύναμη να καθάρει τόσο το σώμα όσο και το πνεύμα
ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ
σχέση
αρχ. = «σύνδεση, δεσμός» < αρχ. σχέσις < σχε- + -σις (< *ἔ-σχ-ον)] < ἔχω < Ι.Ε. *segh- «κρατώ, αποκτώ». ομόρριζα (ελνστ.) σχετ-ικός και (αρχ.) σχε-δόν [αρχική σημ «εγγύς, πλησίον» > περίπου»]
ΣΗΜΑΣ. αρχική σημ. «κατάσταση, διάθεση, πώς έχει κανείς»