«Οἱ Ἕλληνες θὰ ἔχουν κάποια λέξη γι΄αὐτό»

“Τhe greeks must have a word for it”, λένε οἱ Ἄγγλοι ὅταν ψάχνουν νὰ βροῦν μιὰ λέξη γιὰ νὰ ἀποδώσουν μιὰ νέα σημασία καὶ δὲν βρίσκουν νὰ ὑπάρχει τέτοια λέξη στὴ γλώσσα τους! «Οἱ Ἕλληνες θὰ ἔχουν κάποια λέξη γι’ αὐτό», λοιπόν.
Πῶς προέκυψε ὅμως αὐτὴ ἡ ἀντίληψη γιὰ τὴν ἑλληνικὴ γλώσσα; 
Στὴ συνείδηση τῶν μορφωμένων Εὐρωπαίων ἡ καλλιέργεια τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας ἀποτέλεσε ἀντικείμενο θαυμασμοῦ. Αὐτό, βεβαίως, συνέβη σὲ ἐποχὲς ποὺ οἱ Εὐρωπαῖοι περιελάμβαναν στὰ ἀντικείμενα τῆς σχολικῆς παιδείας τους καὶ τὴ γνώση τῆς (ἀρχαίας) ἑλληνικῆς γλώσσας μέσα ἀπὸ τὴ διδασκαλία τῶν ἀρχαίων κειμένων.
Ἀπὸ ἑλληνικῆς πλευρᾶς ἡ παραγωγὴ τεράστιου πλούτου λέξεων ὑπῆρξε τὸ φυσικὸ ἐπακόλουθο μιᾶς πρωτοφανοῦς ἐξέλιξης τοῦ ἑλληνικοῦ πνεύματος, μιᾶς παραγωγῆς ἰδεῶν, σκέψεων, ἐννοιῶν, ἐπιστημονικῶν καὶ φιλοσοφικῶν ἀναζητήσεων ὑψηλῆς διανοητικῆς στάθμης, κλασικῶν θεατρικῶν ἔργων, γενικότερα ὡς ἀποτέλεσμα μιᾶς θαυμαστῆς καλλιέργειας τῆς παιδείας καὶ τοῦ πολιτισμοῦ, ποὺ βρῆκε τὴν ἔκφρασή της στὴν ἑλληνικὴ γλώσσα.
Πράγματι, χρειάσθηκε νὰ πλασθοῦν πλήθη λέξεων σὲ ὅλα τὰ ἐπιστημονικὰ πεδία (φιλοσοφία, ἐπιστῆμες, θέατρο,ποίηση, ἱστορία, φιλολογία, ἐκπαίδευση, καθημερινή ζωή κ.λπ.) γιὰ νὰ δηλωθοῦν οἱ ἀντίστοιχες ἐπικοινωνιακὲς ἀνάγκες. Ἂν ἀληθεύει ἡ ἐκτίμηση τοῦ Willamowitz ὅτι ἀπὸ τὰ ἀρχαῖα κείμενά μας ἔχει σωθεῖ μόνο τὸ ἓν πέμπτον (1/5),τότε θὰ μποροῦσε κανεὶς νὰ ὑποθέσει ὅτι οἱ 125.000 λέξεις (ποὺ περιέχονται στὸ Λεξικό τῆς Ἀρχαίας Ἑλληνικῆς τῶν Liddell-Scott-Jones) ἢ ἀκόμη καὶ οἱ 200.000 λέξεις (ποὺ ὑπάρχουν στὸ Ἱσπανικό Λεξικὸ τῆς Ἀρχαίας) θὰ ἦταν, στὴν πραγματικότητα, πολὺ περισσότερες. Ὁ λεξιλογικὸς θησαυρὸς τῆς Ἑλληνικῆς –ἰδίως στὴ διαχρονική της παρουσία– δικαιολογεῖ πλήρως τὴ ρήση τῶν Ἄγγλων.
Ὡστόσο, πρέπει νὰ παρατηρήσουμε ὅτι, ἀντίθετα πρὸς ὅ,τι συνήθως πιστεύεται, δὲν εἶναι τόσο ἢ μόνο ὁ ἀριθμὸς τῶν λέξεων ποὺ προέχει. Περισσότερο σημαντικὸς εἶναι ὁ ἀριθμὸς τῶν σημασιῶν ποὺ διαθέτει μιά γλώσσα, δηλαδὴ τῶν ἐννοιῶν τὶς ὁποῖες ἔχει κωδικοποιήσει μὲ λέξεις καὶ οἱ ὁποῖες εἶναι πολὺ περισσότερες ἀπὸ τὶς ἴδιες τὶς λέξεις,ἀφοῦ πολὺ συχνὰ μιὰ λέξη δηλώνει (γιὰ λόγους οἰκονομίας) περισσότερες ἀπὸ μία σημασίες. Ἑπομένως, ἡ ρήση τῶν Ἄγγλων θὰ ἦταν ὀρθότερη ἂν ἔλεγε: «Οἱ Ἕλληνες θὰ ἔχουν μιὰ τέτοια σημασία καὶ κάποια λέξη ποὺ νὰ τὴν ἐκφράζει».

(Από το βιβλίο τού Γ. Μπαμπινιώτη «Διαλογισμοὶ γιὰ τὴ γλῶσσα καὶ τὴ γλῶσσα μας», σελ. 135 κ.ἑξ.)