Αποχαιρετισμός στον Χρήστο Γιανναρά
25 Αυγούστου 2024
Λάθη από τηλεόραση και εφημερίδες, επισημάνσεις
1 Σεπτεμβρίου 2024
ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΧΙΟΥ 2024
CASTELI, ΚΑΜΠΟΥ
Παρασκευή 28 Αυγ. 19.30
Γ. Μπαμπινιώτη
Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ
1. Ελληνικός πολιτισμός, ένας πολιτισμός τού γραπτού λόγου
2. Αλλαγή τής γραφής: το ελληνικό αλφάβητο
3. Ελληνική γλώσσα
4. Ελληνικά κείμενα
5. Γραμματικοσυντακτική ταξινόμηση τού κόσμου μας
6. Η οικουμενική διάσταση τής ελληνικής γλώσσας
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ο ελληνικός πολιτισμός υπήρξε κατ’ εξοχήν «πολιτισμός τού γραπτού λόγου». Είναι πολιτισμός δηλαδή που δεν νοείται έξω από τα κείμενά του, μέσα από τα οποία πραγματώθηκε η έκφραση, η διάσωση και η διάδοση των πνευματικών κατακτήσεων και των διανοητικών προβληματισμών των Ελλήνων σε όλα τα πεδία.
Στην ηλεκτρονική καταγραφή των κειμένων τής αρχαίας ελληνικής γλώσσας, την γνωστή ως THESAURUS LINGUAE GRAECAE (TLG), που έγινε στο Irvine τής Καλιφόρνιας, τα ΚΕΙΜΕΝΑ που καταγράφηκαν ηλεκτρονικά ανέρχονται σε 12.000 ανήκοντα σε 4.000 ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ. Στην καταγραφή αυτών των κειμένων περιλαμβάνονται 105.000.000 ΛΕΞΕΙΣ (συνυπολογίζονται όλοι οι διάφοροι τύποι κάθε λέξης που απαντούν στα καταγεγραμμένα κείμενα). Οι καταγεγραμμένες λέξεις συνιστούν 220.000 ΛΗΜΜΑΤΑ λεξικού.
Κατά τον γίγαντα τής φιλολογικής επιστήμης Γερμανό Ulrich Von Wilamowitz μάς έχουν σωθεί μόλις το 1/5 των γραπτών κειμένων (περίπου 12.000 κείμενα), τα οποία ―αν ληφθεί υπόψιν ο υπολογισμός τού Wilamowitz― θα ανέρχονταν πιθανόν σε περίπου 60.000 κείμενα.
Αλλά τα κείμενα δεν υπάρχουν χωρίς την γνώση και την χρήση τής γραφής, και μάλιστα μέσα από ένα οικονομικό, λειτουργικό και αποτελεσματικό σύστημα, το ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ εικοσιτεσσάρων μόνο γραμμάτων. Οι Έλληνες υιοθέτησαν ένα καθαρά συμφωνογραφικό αλφάβητο, το λεγόμενο «βορειοσημιτικό» ή «φοινικικό» αλφάβητο. Δεν το υιοθέτησαν ως είχε∙ αντιθέτως, το επεξεργάστηκαν εις βάθος και άλλαξαν άρδην την υφή του, επινοώντας το ΠΡΩΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ στον κόσμο. Η ελληνική επιγραφή τού Διπύλου (8ου π.Χ. αι.) είναι Η ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΗ ΕΠΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ που έχει γραφεί σε αλφάβητο.
Οι Έλληνες έφθασαν σε υψηλές μορφές καλλιέργειας τού πνεύματος, σε λεπτές και σύνθετες μορφές διανοητικής λειτουργίας και δημιουργίας. Οι μεγάλοι στοχαστές, πολιτικοί ρήτορες, φιλόσοφοι, επιστήμονες, ποιητές, δραματουργοί, για να εκφράσουν τις διανοητικές τους συλλήψεις, χρειάζονταν μιαν ανάλογα ανεπτυγμένη γλώσσα. Χρειάζονταν μια ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΜΕΝΗ ΓΛΩΣΣΑ, μια γλώσσα που να μπορεί να εκφράζει και τις πιο λεπτές και σύνθετες φιλοσοφικές έννοιες, τις πιο λεπτές συναισθηματικές αποχρώσεις στην ποίηση και στο θέατρο, τους πιο ακριβείς δηλωτικούς όρους στις επιστήμες, τους πιο εύστοχους χαρακτηρισμούς στον πολιτικό λόγο.
Οι Έλληνες ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΑΝ ΓΙΑ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΜΑΣ ΣΕ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕς ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ, γνωστές ως «μέρη τού λόγου». Αυτό κατορθώθηκε με ένα πρωτοποριακό έργο 19 μόλις (σημερινών) σελίδων τού αλεξανδρινού γραμματικού ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ τού Θρακός (γράφτηκε περί το 100 π.Χ.). Τίτλος: «ΤΕΧΝΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ». Αυτή η γραμματική, ως περιεχόμενο και ως ορολογία, πέρασε στην περιγραφή όλων των ευρωπαϊκών γλωσσών και επηρέασε διά τής γλώσσας την σκέψη και τον πολιτισμό όλης τής Ευρώπης.
Στην Ελλάδα δεν έχουμε εκτιμήσει στην πραγματική του διάσταση το γεγονός τής οικουμενικής παρουσίας, τού κύρους και τής αίγλης που χαίρει η ελληνική γλώσσα ευρύτερα στον κόσμο. Η Eλληνική αποτελεί µοναδικό παράδειγµα γλώσσας µε αδιάσπαστη ιστορική συνέχεια και µε τέτοια δοµική και λεξιλογική συνοχή, που να επιτρέπει να µιλάµε για µια ενιαία ελληνική γλώσσα από την αρχαιότητα έως σήµερα. Mε αυτό εννοούµε ότι :
Ο ΙΔΙΟΣ ΛΑΟΣ, οι Έλληνες, ΣΤΟΝ ΙΔΙΟ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΧΩΡΟ, την Eλλάδα, χωρίς διακοπή 40 αιώνες τώρα µιλάει και γράφει –ΜΕ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΓΡΑΦΗ (από τον 8ο π.X. αιώνα) και ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ (από τον 4ο π.X.)– ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΓΛΩΣΣΑ, την Eλληνική.
Η ελληνική γλώσσα είναι η μεγάλη μας κληρονομιά. Αυτό είναι το μεγάλο μας πολιτισμικό κεφάλαιο. Χρειάζονται μόνο δύο πράγματα α) να το συνειδητοποιήσουμε και β) να το αξιοποιήσουμε.
