Πότε δεν χρησιμοποιούμε το κόμμα;

Με ρωτούν φίλοι: Πότε δεν χρησιμοποιούμε το κόμμα;

Απαντώ με όσα γράφω στο Παράρτημα τού βιβλίου μου «Σύγχρονη Σχολική Γραμματική για όλους» (2017)

Δεν χρησιμοποιούμε κόμμα:

Δεν χωρίζεται με κόμμα το υποκείμενο από το ρήμα και το ρήμα από το αντικείμενο ή το κατηγορούμενο (εκτός αν παρεμβάλλεται  τμήμα λόγου): 

Παράδειγμα: Ο καβαλάρης κατέβηκε από το άλογό του αστραπιαία. (χωρίς κόμμα), αλλά: Ο καβαλάρης, χωρίς να διστάσει, κατέβηκε από το άλογό του αστραπιαία. 
Το ίδιο ισχύει για τις δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με το να, με το ερωτηματικό αν και ερωτηματικές αντωνυμίες και επιρρήματα, διότι έχουν συντακτική θέση αντικειμένου: Θέλω να πάω διακοπές. Με ρώτησε αν ήξερα τίποτα για την υπόθεση. Θα έρθω μαζί σου μήπως με χρειαστείς. Τον έμαθε πώς να λύνει δύσκολες ασκήσεις.

Στο ασύνδετο σχήμα, το τελευταίο υποκείμενο πριν από το ρήμα δεν παίρνει κόμμα: Η άνοιξη, το καλοκαίρι, το φθινόπωρο, ο
 χειμώνας είναι οι εποχές του έτους.

• Επίσης, δεν βάζουμε κόμμα αμέσως μετά τους ειδικούς συνδέσμους "ότι", "που": Είναι σαφές ότι ο πόλεμος οφείλεται στην προσπάθεια ελέγχου των κοιτασμάτων πετρελαίου όχι  Είναι σαφές ότι, ο πόλεμος οφείλεται στην προσπάθεια ελέγχου των κοιτασμάτων πετρελαίου.

Πριν από το και δεν μπαίνει κόμμα, επειδή το και συνδέει όμοιους όρους: Η Ελλάδα, η Ιταλία και η Κύπρος θα συνεργαστούν
σε εκπαιδευτικά θέματα. Ο εισηγητής ανέλυσε και εξήγησε το σχέδιο ανάπλασης τής περιοχής.

Αυτός ο κανόνας όμως έχει γίνει αφορμή παρανοήσεων: δεν σημαίνει ότι όπου βλέπουμε "και" δεν μπορεί να προηγείται κόμμα.
Πριν από το "και" δεν τίθεται κόμμα υπό την προϋπόθεση ότι συνδέει όμοιους όρους στη σειρά, χωρίς να παρεμβάλλεται τμήμα λόγου: Ο υπουργός αναφέρθηκε εκτενώς στην οικονομική κρίση και έδωσε απαντήσεις για την πολιτική που θα ακολουθήσει. Ο υπουργός αναφέρθηκε εκτενώς στην οικονομική κρίση, χωρίς να κάνει λόγο για ευθύνες, και έδωσε απαντήσεις για την πολιτική που θα ακολουθήσει.
Επίσης, κόμμα τίθεται πριν από το "και", όταν αυτό ανήκει σε επιρρηματικές φράσεις (και μάλιστα, και δη), οι οποίες χρησιμοποιούνται, όχι για να συνδέσουν όμοιους όρους, αλλά για να προσθέσουν με έμφαση κάτι στα ήδη λεχθέντα: Ζήτησε τα λεφτά του πίσω, και μάλιστα με τόκο!


• Δεν χωρίζονται με κόμμα οι φράσεις ή οι προτάσεις που εισάγονται με το "ούτε", "είτε", "μήτε"
: Ούτε οι αγορές ούτε οι επενδυτές μπόρεσαν να διαμορφώσουν κοινή άποψη για την κατεύθυνση του δολαρίου. Είτε στη θάλασσα είτε στο βουνό οι διακοπές είναι πάντα ευχάριστες.


• Και οι μετοχικές φράσεις, όταν είναι σύντομες, δεν χωρίζονται με κόμμα: Περπατούσε μασουλώντας λαίμαργα ένα μεγάλο σάντουιτς. 
Όταν λειτουργούν ως εισαγωγή σε πρόταση, είναι εκτενείς ή λειτουργούν ως επεξηγήσεις ή επιρρηματικές προτάσεις, χωρίζονται με κόμμα: Έχοντας απολέσει τα αποθεματικά του Ταμείου μέσω χρηματιστηριακών επενδύσεων, η διοίκηση δεν μπορούσε να πληρώσει τις συντάξεις των ασφαλισμένων.

Εκτύπωση Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο